دوبله

گفتارگردانی یا دوبله کردن یا دوبلاژ (به فرانسوی: Doublage) به معنای قرار دادنِ صدای صداپیشگان (به نام دوبلور یا گفتارگردان) به‌جای صدای اصلیِ بازیگران یا شخصیت‌ها است.

دوبله امروزه اغلب برای تغییرِ زبان فیلم انجام می‌شود و گهگاهی نیز که هنرپیشه از عهده خوانندگی بر نمی‌آید صدای آواز دوبله می‌شود. در گذشته، به‌دلیل مرسوم نبودن و در اختیار نداشتن امکانات صداگذاری سرِ صحنه با کیفیت مناسب، تعداد بسیاری از فیلم‌ها با همان زبان اصلیِ خود نیز دوبله می‌شدند. برای مثال ازجملهٔ این فیلم‌ها می‌شود به فیلم‌هایی چون دستفروش و بسیاری از فیلم‌های دههٔ شصت و قبل از آن در ایران اشاره کرد.

دوبلهٔ در ایران از ۳ بخشِ گروه‌های غیر وابسته (مستقل)، سازمانی و سندیکایی (انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم) تشکیل شده‌است. البته که گروه‌هایی نیز هستند که در خارج از کشور برای شبکه‌های ماهواره‌ای کار می‌کنند.

انواع دوبله

دوبله کردن هر اثر به دو صورتِ همزمان و ناهمزمان (غیرهمزمان)، گروهی و تک‌نفره انجام می‌گیرد. در صورت دوبلهٔ همزمان، صدای جایگزین باید با حرکات لب افرادِ داخل فیلم هماهنگ باشد. در سالیان گذشته، برای انجام دادن این نوع دوبله نواری صوتی را برای صداهای جانبیِ فیلم تهیه می‌کردند. اما هم اکنون به دلیل اینکه در بیشتر فیلم‌های روزِ دنیا صدای گفتار و صداهای جانبی جداگانه تهیه می‌شوند، تنها کافی است که صرفاً صدای گفتار عوض شود.

دوبله همزمان

در دوبله همزمان، یک فیلم در حال پخش در سینما است مردم نشسته‌اند و دوبله کننده ها نیز زنده و نفس به نفس دوبله می‌کنند. در این صورت اگر اشتباهی شود و کلمه یا جمله ای جا بیفتد و یا حتی اگر اشتباهی در دوبله کردن انجام شود، امکان برگشت و درست کردن آن نیز وجود ندارد. اما اگر کار دوبله در استودیو انجام شود و مشکل یا اشتباهی به وجود بیاید می‌توان آن مشکل را حل کرد. به همین دلیل است که در دوبله همزمان  باید شش دانگ حواس دوبلورها به کار باشد، چه کار خوب پیش رود و چه بد باید دوبله را ادامه دهید .

دوبلهٔ ناهمزمان

در دوبلهٔ ناهمزمان، الزامی برای مظابقت داشتن صدای جایگزین با حرکات لبِ افرادِ اثر وجود ندارد. زیرا در این نوع از دوبله، صدای اصلی فیلم قطع نمی‌شود و تنها از شدت آن کاسته می‌شود. معمولاً دوبلهٔ فیلم‌های مستند به صورت دوبلهٔ ناهمزمان است. از این دسته دوبله ها در برخی کشورها، من جمله در روسیه برای فیلم‌های سینمایی و سریال‌ها استفاده می‌شود. در دوبلهٔ ناهمزمان فیلم‌های داستانی سینمایی و سریال، اکثر اوقات یک نفر یا نهایتاً دو نفر (یک زن و یک مرد) به‌جای تمامی نقش‌ها صحبت می‌کنند.

در ایران گویندگان فیلم، انیمیشن و مستند به دو صورت سر ضبط پروژه‌های فیلم و انیمیشن به استودیوها می‌روند.

تک‌نفره

در این روش هر گوینده به‌تنهایی آفیش ‌شده و دیالوگ‌های مربوط به خود را به‌صورت یک‌ نفره ضبط می‌کند. این روش در کیفیت خروجی پروژه تأثیر به‌سزایی دارد.

همگانی یا دسته‌جمعی

در این روش، تمامی گویندگان پس از تمرین با همدیگر، سرِ ضبط استودیو به گفتن دیالوگ‌ها می‌پردازند. در دوبلهٔ ایران، این روش از مدت ها پیش تا کنون وجود داشته‌است. همانند اجرای تئاتر دسته‌جمعی، این نوع از دوبله نیز بسیار حساس و سخت است که تنها گروه‌های دوبلاژ وابسته به سازمان صدا و سیما مانند سندیکا یا کوالیما و گفتار فیلم ایرانیان از این روش استفاده میکنند.